پهنه و موارد كاربردی سقف هاي شيبدار
سقفهای شیبدار سبک در سوله ها ، ساختمان هاي صنعتي ، آشيانه هواپيما ها ، انبارها و دیگر ابنيه متشابه كه اغلب دهانه مابين ستونها و ديوارها بیش از حد معمول است ، به جهت به کار نبردن تيرهاي بتني و آهني فوق سنگين، از سقف هاي شيبدار استفاده می شود.
همچنین در مواردی كه سقف مورد نظر سقف طبقه آخر باشد ، ممكن است به دلايل مختلف از اين نوع سقف ها استفاده شود. در نواحی سردسير و ساحلی كه نزولات آسمانی برف و باران زياد می باشد، استفاده از اين سقف موجب مي‌شود كه برف و باران به آسانی از لوله ناودانی يا لبه آبریز سقف به خارج ريخته و احتياج به برف‌روبي و یا تعبیه خروجی فاضلاب بام نباشد.
سقفهاي شيبدار در قیاس با سقف هاي مسطح به مراقبت و نگهداری كمتري احتياج دارند و بکارگیری آنها از جهت اقتصادي بسیار مقرون به صرفه می باشد. همچنین در بعضی از نقاط امکان دارد ورقهاي پوششي به عنوان عايق حرارتی و رطوبتی مضاعف بر روي سقف هاي بتنی شيبدار يا طاق ضربي بکار گرفته شوند.
انواع سقف هاي شيبدار و مصالح پوششی آنها
گروه بندی سقف هاي شيبدار به جهت نوع سازه سقف، طریقه های شيب‌بندي و مصالح پوشش روي خرپا ها به شرح ذیل می باشد:گروه بندی سقف هاي شيبدار با در نظر گرفتن نوع مصالح سازه سقف
محصولات سقف شيبدار اغلب بر روي خرپاهاي فلزي يا چوبي نصب می شوند، همچنین در بعضی اوقات ممكن است اين پوششها بر روي سقف هاي شیبدار بتني و يا طاق ضربي قرار گيرند.گروه بندی سقف هاي شيبدار با در نظر گرفتن شيب‌بندي سقف
اين پوششها مي‌توانند با شيب یکسویه (تک شیب) ، دو سویه و يا به شکل دندانه اره باشند كه نوع آخر اغلب در كارخانجات و جهت استفاده از نور به کار می رود.گروه بندی سقف هاي شيبدار از نظر جنس محصول پوششی
در کل پوشش هاي سقف های شيبدار مي‌توانند از انواع متنوع مصالح كه مهمترین آنها به شرح ذیل است، ساخته شده باشند: پوشش هاي پنبه كوهي و سيمان متشکل از ورقهاي موجدار سینوسی یا ذوزنقه ای، آردواز و توسكانا ورقهاي گالوانیزه یا آلومينيومی موجدار سينوسي يا ذوزنقه‌اي ورقهاي فولادي متشکل از ورقهاي فولادي گالوانيزه دارای موج ريز يا درشت سينوسي و ذوزنقه‌اي، ورق هاي فولادي گالوانيزه مسطح ، ورقهاي یو پی وی سی ، ورقهاي ساخته شده از لعاب پخته، ورقهاي رنگ کوره ای موجدار با عايقهاي حرارتي، رطوبتي و بخاربند ورقهايي كه از آمیزش قير و پنبه كوهي ساخته مي‌شوند. انواع پوششهاي چوبي پوششهاي سیمانی و سفالي پوشش با ورقهاي پلاستيكي پلی کربنات شفافجزئیات اجرايی سقف هاي شيبدار
خرپاي پروفیلی سقف های شیبدار
خرپاي پروفیلی بعد از ساخت، می بایست به طور کامل ضد زنگ بخورد، همچنين بايد دقت نمود كه المان های فوقانی خرپا در جهت يك شيب بطور تراز و همگی در يك صفحه فرضي قرار داشته باشند . فاصله بین خرپاها می بایست متناسب با دیتیل زیرسازی محصول سقف شیبدار انتخاب شود. در سقفهاي با خرپاي پروفیلی ، می بایست تمهیدات لازم جهت اتصال خرپاها به سازه فلزی یا بتنی لحاظ گردد.
خرپاي چوبي سقف های شیبدار
چوب مصرفی در خرپاهاي چوبي، می بایست ماکزیمم نوزده درصد رطوبت داشته باشد. المانهای خرپاي چوبي در تمامی محلهای اتصال می بایست بوسیله پيچ و مهره محكم به هم متصل شوند (از ميخ نمودن ساده اين المانها به هم پرهیز شود). همه المانهایی كه در تماس با مصالح بنایی هستند ، می بایست جهت محافظت در برابر رطوبت ، با قير یا قطران و يا مواد عایق مناسب ديگر كه مورد تایید دستگاه نظارت می باشد ، اندود گردند. جهت جلوگیری از پیدایش قارچ و یا دیگر آفات چوبی ، می بایست شرایط جهت تهويه هوا مابین خرپاهاي چوبي فراهم باشد. اتصال المانهای متفاوت خرپا، می بایست مطابق با اصول فني صورت پذیرد.
ميخهاي لاپه ها می بایست از تمامی ضخامت لاپه عبور کرده و همچنین به میزان لازم در المان فوقاني خرپا فرو روند. در ساختمانهاي چوبي كه در محیطهای برفی و پر بارش واقع مي‌شوند، می بایست شیب خارجي سقف به نحوی باشد كه آب برف و باران سریعا جريان يافته و تخليه گردد. خرپاهاي چوبي می بایست دو به دو توسط المانهای ضربدري در جهت عمود بر سطح خرپا ، در نقش بادبند ، به يكديگر متصل شوند.
سقفهاي طاق ضربی یا بتن‌آرمه شيبدار
اگر سازه سقف شيبدار طاق ضربی یا بتن‌آرمه باشد، می بایست با به كار بردن چكش فشنگي و صفحه فلزي رابط، پروفيلهاي آهني را نصب نمايند که می بایست نحوه عمل و نوع فشنگ استفاده شده به تصويب دستگاه نظارت برسد.
پوشش سقف های شيبدار
پوشش سقف های شیبدار با ورق هاي موجدار
ورقهاي موجدار به نحوی بر روي هم قرار مي‌گيرند كه هم در جهت موج و هم در جهت عمود بر آن همپوشاني لازم وکافی را داشته باشند، بنابراين اين ورقها در دو جهت همپوشاني خواهند داشت. ، همپوشاني در جهت موج و همپوشاني در راستاي عمود بر موج.
همپوشاني در جهت موج سقف های شیبدار
میزان افقي اين جهت همپوشاني همواره 47 ميليمتر می باشد كه در واقع به آن نيم موج مي‌گويند و به هيچ عنوان تابع عرضو طول ورق، میزان شيب، فواصل تيرريزي و دیگر عوامل نمي‌باشد.
همپوشاني در جهت عمود بر موج
میزان این همپوشاني وابسته به عوامل جوي و مقدار شيب سقف می باشد و ماکزیمم آن بیست سانتيمتر و مینیمم آن ده سانتيمتر مي‌باشد. براي شيبهاي كمتر از هجده درصد می بایست خمير آب‌بندي به كار گرفته شود. اين خمير می بایست در برابر عوامل جوي همچون گرماي شديد، سرما و يخبندان و گرد و غبار مقاومت لازم را داشته باشد.
خمير فوق الذکر را می بایست به شکل نوار ، حدفاصل پانزده ميليمتر از لبه موج بالا رونده قرار داده ، سپس ورق بعدي را با فشار دادن بر روي آن قرار دهند که فضای بين دو ورق به صورت کامل با خمير پر شود. سطحی كه می بایست با خمير آب‌بندي پر شود، می بایست از گرد و غبار به طور کامل پاك شده و خشك گردد. در پوشش سقفهای با شيب كم، تا جای ممکن می بایست از ورقهاي با سطح بزرگتر استفاده شود.
جهت نصب ورق های سقف شیبدار
همواره جهت نصب ورقها مخالف جهت وزش باد است. مرحله نصب همواره از پايين‌ترين نقطه سقف بر خلاف جهت وزش باد (كه در هر محل مزابق جداو آماری تعيين مي‌شود) انجام میگردد.
گيره‌ها و وسايل نصب
گيره نصب در تناسب با برش پروفيلها انتخاب مي‌شود. گيره ها را بر روي موجهاي دو و پنج قرار می دهند و در ورقهاي با ابعاد بزرگتر بر روي تير افقي وسطی ، تنها قرار دادن يك گيره كافي می باشد. گيره‌ها را اغلب از جنس گالوانيزه به ضخامت شش الي هشت ميليمتر انتخاب مي‌كنند. به همراه هر یک از گيره ها يك مهره شش ضلعی ، يك واشر فلزي و يك واشر از جنس قير نیز استفاده مي‌شود. در خط‌الرأسها و محل اتصال دو شيب، همواره يك عدد تيزه متناسب با زاویه اتصال قرار داده مي‌شود.
متعلقات سقف های ساخته شده از ورق های موجدار
علاوه بر تيزه، متعلقات متفاوت ديگري همچون کناره موجدار، کناره دندانه‌دار، اتصال ديواري مستقيم، ورق جهت عبور تاسیسات ، كلاهك چند ضلعي و كناره ساده وجود دارند كه هرکدام می بایست در محل مناسب خود نصب شوند.
پوشش با ورق های آردواز
صفحه های آردواز اغلب در دو اندازه 60×30 و 30×20 سانتيمتر ، توليد و استفاده مي‌شوند. در نصب اين صفحه ها رعايت نكات زير ضروري است:
زيرسازی صفحه های آردواز
زيرسازي صفحه های آردواز می بایست با چوب نراد روسی انجام شود. بدين جهت در ابتدا چهارتراشهاي چوبي را به عرض حدود شش سانتيمتر و ارتفاع حدود هشت سانتيمتر و در فاصله مناسب از یکدیگر در امتداد خط طولانی ترین شيب سقف قرار مي‌دهند.
چهارتراشها را بنا بر اينكه سازه سقف، فلزي، چوبي، طاق ضربي، و يا بتن‌آرمه باشد، به شکل مناسبي بر طبق جزئيات نقشه‌ها به سقف متصل می کنند. بنا بر اينكه صفحه های آردواز به ترتيب 60×30 سانتيمتر و يا 30×20 سانتيمتر باشد، چهارتراشهاي كوچكتري به عرض حدود چهار سانتيمتر و ارتفاع سه سانتيمتر را در فاصله های 20 و 10 سانتيمتر، عمود بر چهارتراشهاي پیشین بر روي آنها قرار داده و با ميخ مي‌كوبند. پس از اتمام زيرسازي ، صفحه های آردواز را با رعايت همپوشاني مناسب نصب مي‌نمايند.
شيب سقف هاي داراي پوشش آردواز
شيب سقف های داراي این نوع پوشش حداقل می بایست 15 % باشد
پوشش با صفحه های توسكانا
ابعاد صفحه های توسكانا 5/39× 6/63 سانتيمتر مي‌باشد. براي داشتن ظاهر مناسب معماری و راحتی تخليه برف و باران، شيب سقف می بایست كمتر از سی درصد نباشد. زيرسازي اين صفحه ها مشابه زيرسازي آردواز مي‌باشد. چهارتراشهاي مصرفی، می بایست از نوع چوب نراد روسی انتخاب شود. فاصله چهارتراشهاي اصلي برابر حدود فاصله چهارتراشهاي نظير در مورد ورق هاي آردواز می باشد.
پوشش سقف بوسیله ورقهاي آلومينيومی
ورقهاي آلومينيومی می توانند داراي موج سينوسي و يا ذوزنقه‌اي باشند، مقدار همپوشاني آنها در سمت موج در ورقهاي سينوسي 5/1 موج و در ورقهاي ذوزنقه‌اي يك موج مي‌باشد. در سمت عمود بر موج مقدار همپوشاني بنا به شيب سقف، پانزده الی بیست سانتيمتر است.
اين ورقها را می بایست با در نظر گرفتن نقشه‌هاي اجرايي و همچنین مشخصات اعلامی كارخانه سازنده و با اتصالات مناسب نصب نمود. قطر سوراخ عبوری گيره ها، می بایست کمی بزرگتر از قطر گيره ها باشند تا به هنگام انبساط و انقباض مشكلي ایجاد نشود. گيره‌ها می بایست در خط الرأس موجها بسته شوند.
پوشش سقف هاي شيبدار با ورق هاي فولادي گالوانيزه
رایج ترین ورقهاي فولادي گالوانيزه ورقهاي دارای موج و یا ورقهاي صاف مي‌باشند. اين ورقها را در اصطلاح آهن سفيد نيز مي‌نامند.
پوشش با ورقهاي گالوانيزه دارای موج
ورق های دارای موج گالوانيزه را به طور مستقیم نمی بایست بر روي پرلينها قرار داد، در صورتیکه در نقشه‌هاي اجرايي ، عايق حرارتي یا صوتی و يا قشر حائل ديگري در نظر گرفته نشده باشد، می بایست بين ورقها و پرلينها در محل اتصال گيره‌ها ، واشر سربي قرار داده شود. ورقهاي مذکور به نحوی بر روي هم قرار مي‌گيرند كه در امتداد موج و همچنین راستاي عمود بر آن، همپوشاني مناسب را داشته باشند. از این رو ، اين ورقها نيز همچون ورقهاي دیگر ، داراي دو نوع همپوشاني هستند: همپوشاني در امتداد موج و همپوشاني در امتداد عمود بر آن.
همپوشانی در امتداد موج
همپوشاني در امتداد موج برابر 1، 1.5 و يا 2 موج مي‌باشد. در واقع در محلهاي سرپوشيده حفاظت شده ، برابر 1 موج و در مناطق با شرایط جوی متعادل 1.5 موج و در نقاطي كه داراي شرايط نامتعادل وپربارش باشند، مقدار همپوشاني برابر 2 موج مي‌باشد.
همپوشانی در امتداد عمود بر موج
اين همپوشاني بنا بر عوامل جوي و شيب سقف متغییر است. مینیمم همپوشاني برابر 10 و ماکزیمم آن برابر 25 سانتيمتر است. در صورتیکه اين ورقها جهت پوشش ديوارهاي عمودي به كار روند، حداقل همپوشانی 10 سانتيمتر است، در صورتیکه شيب سقف بيش از 36% باشد، همپوشاني 15 سانتيمتر می باشد. زمانیکه شيب سقف كمتر از 36% باشد، میزان همپوشاني مابین 20 تا 25 سانتيمتر خواهد بود. در اين شرایط بکارگیری خمير آب‌بند ضروري می باشد.
متعلقات سقف های ساخته شده از ورق هاي فولادي گالوانيزه
ضخامت متعلقات اين پوششها همچون تيزه و مشابه آن، می بایست با ورق اصلي یکسان بود ه و در هنگام نصب آنها دقت کافی بکار رود.
پوشش سقف با ورقهاي صاف گالوانيزه
اين ورقها اغلب بر روي خرپاهاي چوبي نصب می گردند. ورقها را می بایست بوسیله ميخ بر روي خرپاي چوبي كوبيد و در جای کوبیدن ميخها بوسیله خمير آب‌بندی از نفوذ آب جلوگيري کرد. فاصله ميخها می بایست ماکزیمم 40 سانتيمتر باشد. ورقهاي فوق الذکر را در جهت لاپه‌ها، با 4 پيچ و در جهت عمود بر آن (در امتداد شيب) با 2 پيچ به يكديگر متصل مي‌كنند.
پوشش سقف شیبدار با قطعات سفالی
شيب اين سقفها اغلب حدود 45% است. سفالها در دو نوع لعابدار يا بدون لعاب هستند. سفال بدون لعاب در نواحی باراني یا با بارش کم مصرف مي‌شوند، اما در نواحی برفي و پر بارش سفال می بایست لعابدار باشد، چرا که در اين نواحی سفال بدون لعاب بدلیل جذب آب وسپس به هنگام سرد شدن هوا ، يخ زده و می شکند.
سفالها اشكال گوناگون دارند، زيرسازي اين سقفها مشابه سقفهاي آردواز می باشد، اما چون وزن سفالها از آردواز بيشتر است، فواصل چهارتراشهاي زیرسازی را می بایست در هر پروژه محاسبه نمود.
پوشش پلی کربنات
در مورد نصب اين ورقها رعايت نكات زير ضروري است:
- فواصل لاپه‌ها اغلب مابین 55 تا 65 سانتيمتر است، مگر اينكه طراح یا نقشه های اجرایی با توجه به شرایط و خواص مكانيكي ورقها اين فواصل را تغییر دهد.
- مقدار همپوشاني در امتداد شيب مابین 10 تا 18 مي‌باشد.
- ميزان همپوشاني در امتداد موج مابین يك يا دو موج متفاوت است، در واقع هر چقدر طول میزان شيب بيشتر باشد، طول همپوشاني کاهش می یابد.
- ورقها را می شود بوسیله اره آهن‌بر و يا اره چوب‌بري بريد، اما جهت قطع ورقهاي منحني از اره مويي استفاده می شود.
- نصب اين ورقها بوسیله پيچ سرمته (در مورد زيرسازي آهني) و يا میخ زدن (در مورد زيرسازي چوبي) انجام می پذیرد. در هر دو صورت می بایست در زير سرپيچ و يا ميخ از واشر متناسب استفاده نمود.
- جهت سوراخ نمودن ورقها مي‌توان از مته استفاده نمود، اما قطر سوراخها می بایست کمی بزرگتر از قطر ميخ يا پيچ باشد تا به هنگام انبساط و انقباض به هنگام تغيير درجه حرارت هوا قابلیت جابجایی وجود داشته باشد.
- در مناطقی كه ورقهاي شفاف باید خم شوند، مینیمم شعاع خم 2 متر است.
